سرقفلی که در گذشته با نام حق کسب و پیشه یا تجارت نیز شناخت می‌شده است یکی از مهم‌ترین مباحثی است که از زمان‌های قدیم تا امروز در قانون مطرح و همواره مورد بررسی قرار می‌گرفته است. ممکن است تاکنون زیاد نام سرقفلی را شنیده باشید، ولی اطلاعات دقیقی از این موضوع نداشته و ندانید معنی دقیق آن چیست؟
به طور کلی می‌توانیم بگوییم به حقی که قانون گذاران برای مستاجرین در اماکن تجاری در نظر می‌گیرند تا از آنها حمایت کند، سرقفلی گفته می‌شود. سرقفلیها را می‌توانیم جزء دارایی‌های نامشهود معرفی کنیم که توسط مستاجر به قیمتی بیشتر از ارزش واقعی آن ارائه می‌شود. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد این مبحث به دست بیاورید بهتر است تا پایان این بخش همراه ما باشید.
سرقفلی را می‌توانیم حقی معنوی معرفی کنیم که مستاجر یا فروشنده جهت تقدم در اجاره محل یا ملک و ادامه فعالیت و تجارت در محل مورد نظر خود دارد. به عبارتی می‌توانیم بگوییم سر قفلی بر پایه‌ای استوار است که مستاجر اقدام به افزایش ارزش اعتبار مکان یا فروشگاه و مغازه مورد نظر کرده و به این طریق به آن ساختمان اعتبار زیادی بخشیده است. سر قفلی را می‌توان مبلغی مشخص معرفی کرد که معمولاً مستاجر به مالک می‌پردازد تا از منافع ملک تجاری یا ساختمان که اختیارات بیشتری دارد بهره‌مند شود.
به طور کلی می‌توانیم بگوییم مبحث سرقفلی برای نخستین بار در سال ۱۳۷۶ مطرح شد و قبل از آن به جای عبارت سرقفلی از حق کسب و پیشه کار استفاده می‌شده است. طبق این قانون مستاجر پس از خرید حق سر قفلی و پرداخت مبلغ آن می‌تواند به صورت نامحدود در محل و ساختمان مورد نظر فعالیت کند. البته مستاجر هم حق فروش سرقفلی را دارد مگر اینکه صاحب آن مکان یا به عبارتی مالک، او را از این کار منع کرده باشد.
در صورتی که بخواهیم به زبان ساده اقدام به معرفی سرقفلی به شما کنیم، باید بگوییم که فرض کنید فردی یک مغازه متروکه را از مالک اجاره می‌کند و در آن مغازه اقدام به راه اندازی یک شغل برای مثال لباس فروشی می‌کند. این فرد پس از تلاش‌های فراوان آن مغازه متروکه را به یک مغازه معروف و شناخته شده تبدیل کرده که مشتریان زیادی نیز برای آن دست و پا کرده است. حال مالک آن مغازه پس از تمام شدن قرارداد می‌خواهد مستاجر را از مغازه بیرون کرده و از شهرت و اعتباری که او ایجاد کرده به نفع کسب و کار خود استفاده کند.
این کار می‌تواند به ضرر مستاجر شود، به همین دلیل قانون به فکر افتاده است و اقدام به ایجاد قانونی به نام سرقفلی کرده تا به این طریق از حق مستاجران دفاع کند. در نظر داشته باشید برای اماکن مسکونی سرقفلی در نظر گرفته نمی‌شود. زیرا زندگی کردن در یک خانه به ارزش و اعتبار آن اضافه نمی‌کند و این مبحث فقط مربوط به مکان‌های تجاری یا کسب و کارهای مختلف است. در نتیجه پس از اینکه قرارداد کاری تمام شد، قرارداد به صورت خودکار تمدید شده و مستاجر می‌تواند به کسب و کار خود ادامه دهد.
موضوعی که باید در نظر داشته باشید این است که سرقفلی با حق کسب، تفاوت‌هایی دارد که نیاز است تا شما از آنها اطلاع داشته باشید. در ادامه تفاوت این دو مبحث را به صورت خلاصه به شما معرفی می‌کنیم:
سرقفلی با اراده مستاجر و مالک قرارداد به وجود می‌آید اما حق کسب پیشه به وسیله حکم قانون و به صورت قهری به وجود می‌آید.
حق کسب و پیشه در زمان تخلیه ملک طبق نظر کارشناس تعیین شده اما سرقفلی در زمان تخلیه، پولی که موجر یا مالک دریافت کرده را به مستاجر پرداخت می‌کند.
در مبحث سر قفلی، مستاجر مبلغ مشخصی را به مالک پرداخت می‌کند تا واحد تجاری در اختیار او قرار بگیرد. اما در حق و مبحث کسب و پیشه این مبلغ می‌تواند بستگی به مهارت، نوع خدمات و تلاش مستاجر به مشتریان متفاوت باشد.
به دلیل اینکه سرقفلی به صورت توافقی ایجاد می‌شود، پس در نتیجه مالک و مستاجر می‌توانند این حق را از خود ساقط نمایند اما حق کسب و پیشه پا برجا است و امکان ساقط کردن آن وجود ندارد.
دارنده سرقفلی معمولاً می‌تواند حق سرقفلی خود را انتقال دهد اما در حق کسب و پیشه معمولا مستاجر این حق را ندارد مگر اینکه اجازه انتقال به او داده شود.
در مورد اینکه فرق مالکیت و سرقفلی چیست باید بگوییم که مالکیت در بردارنده حق یگانه شخص مورد نظر به ملک است اما سرقفلی یعنی دادن حق استفاده مداوم ملک توسط مالک به مستاجر. علاوه بر این، تفاوت قیمت سرقفلی به ملک چیزی حدود ۷۰ به ۳۰ است. به عبارتی قیمت سرقفلی نسبت به ملک بیشتر است زیرا هنگامی که شخصی مکان تجاری را اجاره می‌کند و شهرت آن را افزایش می‌دهد، در نتیجه بر ارزش ملک نیز افزوده می‌شود.
یکی دیگر از تفاوت‌های این دو مبحث این است که مالک حق هرگونه تصرفی در ملک خود را دارد و می‌تواند هر تغییری در آن به وجود بیاورد. اما در حق سرقفلی برای ایجاد هر تغییری حتی کوبیدن یک میخ به دیوار، مستاجر باید از مالک اجازه بگیرد. در حال حاضر دعاوی مربوط به سر قفلی در دادگاه بسیار زیاد است و به همین دلیل افراد باید از تفاوت مالکیت و سرقفلی به خوبی آگاه شوند.
طبق قانون، اجازه فروش سرقفلی وجود دارد و افراد می‌توانند این کار را انجام دهند. اما یکسری موضوعاتی وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. برای مثال خریدار سرقفلی بدون اجازه مالک حق هیچگونه تغییرات کلی را نداشته و حتی نمی‌تواند شغل خود را تغییر دهد. علاوه بر این، فروش سر قفلی باید با رضایت مالک باشد و قبل از این کار او در جریان قرار بگیرد. در نظر داشته باشید همانند هر قانون و مقررات دیگر، فروش سرقفلی نیز باید با توافق طرفین و به صورت یک قرارداد کتبی انجام شود.
به عبارتی منظور از خرید و فروش سرقفلی نقل و انتقال حق کسب پیشه به افراد دیگر است که جزئیات آن توسط قانون در سال ۱۳۷۶ تکمیل شد. برای پیشگیری از مشکلات احتمالی و کلاهبرداری، فرد مورد نظر که قصد خرید سرقفلی را دارد باید به دفاتر اسناد رسمی مراجعه کرده و اقدام به خرید و فروش سرقفلی مغازه کند تا در صورت ایجاد هرگونه مشکل در همان محل و دفترخانه متوجه شود.
سخن پایانی
در این مبحث برای شما در مورد سرقفلی و مباحث مربوط به آن صحبت کردیم. به دلیل حساسیت و اهمیت ویژه، هنگام خرید و فروش سرقفلی شما باید اطلاعات خود را به خوبی بالا برده تا مشکل حقوقی برای شما ایجاد نشود. به این منظور و برای پیشگیری از هرگونه کلاهبرداری می‌توانید با یک وکیل پایه یک دادگستری با تجربه و ماهر صحبت کنید.
به این منظور ما آقای نجات علی پور را به عنوان یکی از برترین وکلای پایه یک دادگستری به شما معرفی می‌کنیم که برای کسب هرگونه خدمت و اطلاع از مباحث جدید سرقفلی در قانون می‌توانید با ایشان مشورت کنید. علاوه بر این، به دلیل سابقه چندین ساله وکالت آقای نجات علی پور در مورد دعاوی ملکی و کیفری، می‌توانید هرگونه سوال دیگر در خصوص مشکلاتی که در حوزه کسب و کار و اجاره و خرید ملک برای شما ایجاد شده است را پرسیده و در کمترین زمان پاسخ خود را دریافت کنید
