قسامه عبارتی است که تنها افراد کمی با آن آشنا هستند. در حقیقت قسامه را می‌توان یکی از روش های اثبات جنایت در قوانین جزایی دانست که دارای شرایط و آثار مختص خود است. شاید در نگاه اول فکر کنید تنها استفاده از قسامه می تواند برای اثبات جنایت کافی باشد، اما استفاده از آن تنها در صورتی ممکن است که علم قاضی، اقرار و حتی قرائن موجود در دست نباشند. در ادامه این مقاله قصد داریم شما را با کاربرد قسامه، قاعده لوث و همچنین تمامی قوانین مربوط به آن آشنا سازیم تا در هنگام رویارویی با چنین موقعیتی از قسامه برای اثبات جنایت استفاده کنید.
با توجه به ماده ۱۶۰ قانون مجازات اسلامی، برای اثبات جرم می توانید از روش هایی مانند اقرار، شهادت، قسامه و سوگند استفاده کنید. همچنین علم قاضی نیز یکی از ادله اثبات جنایت صورت گرفته می باشد. با توجه به ماده ۳۱۳ از قانون مجازات اسلامی، قسامه سوگندهایی هستند که در صورت عدم وجود ادله دیگر، شاکی می تواند از آن برای اثبات جنایت عمدی و یا غیرعمدی استفاده کند.
معمولاً از این قسم در موارد لوث (اثبات ادعا از روی قرائن و شواهد موجود)، برای اثبات وقوع جنایت بر نفس و جنایت بر جرح استفاده می شود. همچنین می توان با استفاده از آن خود را از ارتکاب جنایت قتل و یا جهل مبرا کرد و کیفیت جنایت را نیز از طریق آن ثابت نمود. در برخی موارد می توان با استفاده از قسامه فرد را به انجام یک جرم متهم و یا مبرا کرد.
علاوه بر این، می توانید از قسامه برای اثبات خصوصیت کیفیت انجام اصل جنایت استفاده کنید. به عنوان مثال می توانید با استفاده از آن عمدی و یا غیرعمدی بودن جنایت را مشخص کرد. به طور خلاصه می توان گفت از این روش برای اثبات جنایت، اثبات عدم جنایت و اثبات خصوصیت آن استفاده می‌شود .جالب است بدانید که از قسامه تنها برای اثبات جنایت استفاده می شود و هیچ کاربردی در جرایم حدی و تعزیری ندارد.
می‌توان با استفاده از قسامه هرگونه جنایت نفس عمدی و غیرعمدی مانند ایجاد ضرب و آسیب به هر یک از اعضای بدن را ثابت نمود. همچنین کبودی و سیاه شدگی نیز با استفاده از آن قابل اثبات می باشند. با توجه به ماده ۴۵۶ قانون مجازات اسلامی، اگر رخداد جنایت بر هر یک از اعضای بدن از طریق قسامه ثابت گردد، فرد باید دیه آن را پرداخت کند.
با توجه به ماده ۳۱۴ قانون مجازات اسلامی، لوث قرائن و شواهدی است که قاضی با استفاده از آنها نسبت به ارتکاب و یا عدم ارتکاب جرم از سوی متهم حکم می دهد. به عنوان مثال زمانی که یک شاهد به ارتکاب جنایت توسط فرد دیگر شهادت می دهد یا فردی را در کنار مقتول همراه با آثار و ادوات جرم پیدا می کنند، در این صورت می توان گفت لوث اتفاق افتاده است.
هر یک از این موارد می توانند قرائن و شواهدی بر وقوع جنایت توسط شخصی خاص باشند. در صورت وجود لوث، هر شخص با دیدن قرائن موجود به این نتیجه می رسد که قاتل و یا ضارب به فرد ب، شخص الف است. این ظن و گمان باید برای قاضی نیز رخ دهد.
جالب است بدانید که تا سال ۱۳۹۲ اثبات ارش از طریق قسامه ممکن نبود اما با ظهور قانون جدید در همان سال، می توان ارش را نیز از طریق آن ثابت کرد. با مطالعه قوانین مجازات جدید می توان نکات جالبی را در مورد قسامه مشاهده کرد که می توان به موارد زیر اشاره کرد:
قسم جلاله یا قسم اتیان به معنای ادای قسم و یا سوگند خوردن به یکی از نام های خدا مانند والله، بالله و تالله است که در تمامی دعاوی حقوقی قابل اثبات است. این قسم در مواقعی که شهود بر علیه مدعی شهادت داده اند اما او موضوع را رد می کند، قابل درخواست می باشد. پس از صدور سوگند اتیان، ذکر موضوع و شخص یاد کننده آن تمامی تشریفات در دادگاه آغاز می شوند.
توجه داشته باشید که قسم جلاله تنها در مواردی قابل قبول است که با توجه به تشریفات و شرایط شرعی و قانونی انجام شود. از این رو تمامی افرادی که به دنبال پیش بردن پرونده خود با ادای قسم هستند، باید از آن اطلاع لازم را داشته باشند.
با توجه به ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی مدنی، اگر حکم دادگاه منوط به سوگند شرعی باشد، دادگاه می تواند پس از درخواست متقاضی قرار قسم جلاله را صادر کند. شرایط ادای قسم اتیان در دادگاه چنین است:
سخن پایانی
وجود شواهد و دلائل برای اثبات جرم اهمیت زیادی دارند. اما در برخی موارد، در صورت عدم وجود هرگونه مدارک و قرائن موجود می توان از قسم قسامه استفاده کرد. برای ادای قسم قسامه نیاز به وجود شرایط خاصی است که در این مقاله شما را با تمامی شرایط آن، معنای لوث و قسم جلاله آشنا ساختیم.
قسامه یکی از روش های اثبات جنایت در قوانین جزایی است که دارای شرایط و آثار مختص خود است. استفاده از این روش تنها زمانی ممکن است که علم قاضی، اقرار و حتی قرائن موجود در دست نباشند.
لوث قرائن و شواهدی است که قاضی با استفاده از آنها نسبت به ارتکاب و یا عدم ارتکاب جرم از سوی متهم حکم می دهد.
قسم جلاله یا قسم اتیان به معنای ادای قسم و یا سوگند خوردن به یکی از نام های خدا مانند والله، بالله و تالله است که در تمامی دعاوی حقوقی قابل اثبات است.
